In gebroken Engels

Gevoelsmatig kan ik mijn reis tot zo ver in drie delen splitsen. Het eerste deel was Nepal en de trek daar. Het tweede deel begon met de vlucht van Kathmandu naar Bangkok, waarna ik bijna vier maanden niet meer zou vliegen: tussen Thailand, Laos, Cambodja en Vietnam reisde ik enkel over land. Begin februari was deze fase met de vlucht van Hanoi naar Bangkok voorbij. Deel drie van de reis bestaat uit kortere delen met veel meer vluchten tussendoor: een tijdje Zuid Thailand, een paar dagen in Singapore, drie weken Myanmar, wederom een korte stop in Bangkok en nu Taiwan. Een periode waarin de contrasten nauwelijks groter hadden kunnen zijn: qua landschappen, hoe makkelijk het is er te reizen en met locals te communiceren, maar vooral in cultuur zijn de verschillen enorm.

Deel drie van mijn reis had als eerste bestemming Krabi en Koh Lanta in het zuiden van Thailand. Dit zijn prachtige plekken met krijtsteen rotsen, witte stranden en blauwe zee. Singapore, de volgende bestemming, is een bijzondere stad: westers in voorzieningen en prijsniveau, maar voor de rest absoluut uniek – in welke andere stad kan je binnen een paar uur wandelen van Little India naar Arab Street en Chinatown? Moskeeën, pogoda’s en kerken staan er in dezelfde straat naast elkaar – je kan in perfect Engels een openhartige uitleg krijgen over wat islam of boeddhisme inhoudt – en in de metro zijn haltes met rustieke Britse namen als Newton, Somerset en Woodlands slechts enkele stops verwijderd van Bukit Batok, Choa Chu Kang en Dhoby Ghout.

De overgang van Singapore naar Yangon in Myanmar was groot. Waar Singapore het welvarendste land van dit deel van Azië is, ligt Myanmar meer op het niveau van Laos en Cambodja. Maar veel belangrijker dan de verschillen in ontwikkelingsniveau zijn die in cultuur: anders dan in het grootste deel van Zuidoost Azië is de westerse cultuur nog maar sporadisch doorgedrongen in Myanmar. Toerisme komt steeds meer op, maar is nog lang niet zo wijdverspreid als in bijvoorbeeld Thailand.

Loop door de straten en tempels van steden als Yangon en Mandalay en de kans is groot dat je in gebroken Engels wordt aangesproken door de lokale bevolking. Niet, zoals in een land als Cambodja het geval zou zijn, om je iets te verkopen, maar puur uit interesse: waar kom je vandaan, wat vind je van Myanmar, wat heb je al bezocht? Het is toch wel bijzonder om door een lief lachende moeder gebarend te worden gevraagd met haar kinderen te poseren voor een foto. Of een jonge man die vroeg of hij met me op de foto mocht op een tempel in Bagan – met zijn arm om mijn schouders “like brothers.”

Ook in kleding zie je dat de tradities hier nog springlevend zijn. Zowel mannen als vrouwen lopen rond in longyi's, traditionele rokken. Toch begint de westerse wereld langzaam door te dringen, wat mooie combinaties oplevert. Het is niet ongebruikelijk om in tempels een man op zijn knieën een met neonlampen verlicht Boeddhabeeld te zien eren gekleed in een groen geruite longyi – met daar boven een door een enorm Chevrolet logo ontsierd Manchester United shirt.

Het is een bizar idee dat in dit land van vrolijke maar verlegen mensen een burgeroorlog nooit ver weg is. Toch kom je ook die kant van het land onvermijdelijk tegen. De route die we naar Hsipaw in het noorden wilden nemen bleek afgesloten: gefragmenteerde geruchten in slecht Engels maakten duidelijk dat er een ontmoeting gaande was tussen enkele rebellerende stammen. Volgens andere toeristen was de stad daar vol met soldaten, gewapend met AK-47’s en zeer wantrouwend naar iedereen met een camera. Ondanks dat het eerste democratisch gekozen parlement net een nieuwe premier heeft benoemd die hervormingen beloofd, blijft de militaire top erg veel macht behouden. De weinige Birmezen die hier enigszins openlijk over wilden praten vertelden over hun hoop dat de nieuwe regering verandering zou brengen, wat tot nu toe slechts mondjesmaat gebeurt.

Toch is verandering merkbaar, vooral in kleine dingen. Scholing gaat vooruit en toerisme ontwikkelt zich snel: steeds meer Birmezen spreken goed Engels en krijgen daarmee toegang tot informatie en invloed uit de westerse cultuur. Aan de ene kant is het uiteraard hopen dat de ingeslagen weg naar democratisering en economische ontwikkeling doorzet en Myanmar een vrij en welvarend land wordt. Maar wat zou vooruitgang als deze betekenen voor de unieke lokale cultuur van dit land? Authentiek als het nu nog is, het zou toch zonde zijn als Myanmar zou veranderen in een nieuwe versie van Thailand.

Maar alle politiek en actualiteit ten spijt, dat is niet wat ik zal onthouden van mijn drie weken Myanmar. Daarvoor hebben het land en haar bevolking een veel te diepe indruk achtergelaten. Voor mij zal dit altijd het land blijven van de prachtige tempels in Bagan, de kleurrijke markt van Kalaw, en de lieve eigenaresse van ons hotel in Loikaw die ons blijkbaar te mager vond aangezien ze constant gratis eten en drinken aanbood – uiteraard in gebroken Engels.